www.guvenlicalisma.org 

İSG konusunda çalışmalarımıza Türkiye tersanelerinde göz göre göre, ardı ardına yaşanan ölümlerin öngörülebilirliğinin yarattığı infial ile başlamıştık. Bugün İstanbul İSİG Meclisi’nin kendine biçtiği görev tanımının omuriliğini, iş kazalarının hangi havzalarda, hangi işyerlerinde, nasıl ortaya çıkacağının öngörülebilir olduğu,  bu konuda ‘Yangın Kulesi’ görevi görüp, bilgi birikimi ve derlemesi ile ‘yangın yayılmadan’ müdahil bilgi oluşturacak, müdahil bilgi oluşturanları bir araya getirecek bir sürdürülebilir ve  iş bazlı kolektif çabaya ihtiyaç olduğudur. 

Umarım bir sonraki ‘Tuzla Değerlendirme’ yazımda bu çabanın olumlu sonuçlarını yazıyor olacağım.

Umarım bir sonraki ‘Tuzla Değerlendirme’ yazımda, gerekliliklerini tabandan çalışanların hareketleri hayata geçirememiş olsa da, varlığı çok önemli olan İş Maddesi’nin anaişveren-altişveren/taşeron ilişkisini gayet dar ve işçi lehine tanımlayan 2. Maddesi korunmuş olur. Herhangi bir ‘Torba Kanun’ veya ‘İstihdam Paketi’nden’ kaybedilip gitmez.

Umarım bir sonraki ‘Tuzla Değerlendirme’ yazımda, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği alanındaki hukuki karmaşa, çalışanların lehine bir nebze açıklığa kavuşmuş ve alanda kamu yararına taraf olarak tanımlanmış olan TMMOB ve TTB gibi kurumların yetkileri tanımlanarak korunmuş olur. Bu kurumlar bu güçle bu alanlara daha güncel ve müdahil bir bilgi ile sarılırlar.

Umarım bir sonraki ‘Tuzla Değerlendirme’ yazımda, hala ‘iş’ sağlığından değil, ‘işçi sağlığından’ bahsediyor oluruz. ‘İş’in; insanın önüne geçmiş, onun önünü kesmiş, canını almış ‘iş’in değil, insanın korunması gerektiği anlayışına bir nebze daha yaklaşmış oluruz (Thébaud-Mony, Annie 2007).

Kaynakça:

Akdemir, Nevra ve Aslı Odman (2008). Tuzla Tersaneler Bölgesi’nde Örülen ve Üstü Örtülen Sınıfsallıklar, Toplum ve Bilim, sayı 113, 2008, 40-81.
 http://bilgi.academia.edu/AsliOdman/Papers

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İstatistikleri, http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/ShowProperty/WLP%20Repository/csgb/istatistikler/uyesayisi

Dok-Gemi-İş Sendikası resmi websitesi, ‘Akit olduğumuz işyerleri’, www.dokgemiis.com

Denizcilik Müsteşarlığı, Mayıs 2011 istatistikleri, http://www.denizcilik.gov.tr/dm/gitgm/tesisler.aspx

GİSBİR – Türk Gemi İnşa Sanayicileri Birliği, İstihdam Rakamı, http://www.gisbir.com/tr/sayfa.aspx?kat=%C4%B0stihdam&dil=TR

GİSBİR Sağlık Merkezi Hastanesi resmi websitesi, http://www.gisbirsaglikmerkezi.com/default.aspx?p1=Hakk%C4%B1m%C4%B1zda&p2=Hastane%20Tan%C4%B1t%C4%B1m%C4%B1

Limter-İş Sendikası resmi websitesi arşivi, www.limteris.com

Odman, Aslı (2008). Çalışanların İş Güvencesi ve Güvenliği Enstitüsünü Kurmalıyız. Türk Tabipleri Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, Sayı 34, Ekim-Kasım-Aralık 2009 ,s. 25-30.

Odman, Aslı (2010). Haliç Tersaneleri’ne bakıp Tuzla’yı anlamak için, bianet, 10 Mart 2010, http://www.bianet.org/bianet/toplum/120564-halic-tersanelerine-bakip-tuzlayi-anlamak-icin

Thébaud-Mony, Annie (2007): Ölüm ve Şiddet Mahali: İşyeri, Le Monde Diplomatique, Temmuz (türkçe tercümesi http://www.sendika.org/yazi.php?yazi_no=32086 adresindedir).

Tuzla Tersaneler Bölgesi’ndeki Çalışma Koşulları ve Önlenebilir Seri İş Kazaları Hakkında Rapor (2008), İstanbul: TMMOB İl Koordinasyon Kurulu Yayınları http://bilgi.academia.edu/AsliOdman/Books/166312/Tuzla_Tersaneler_Bolgesindeki_Calisma_Kosullari_ve_Onlenebilir_Seri_Is_Kazalari_Hakkinda_Rapor

Gazete küpürleri (krolojik sıraya göre):

Zonguldak’da tersanede kaza: 4 ölü, Deniz Gazete, 24 Temmuz 2010, http://www.denizgazete.com/haber/23308-zonguldak-tersane-ustaoglu.html
 
5. Sıraya gerileyen Ereğli Koster dopingi istiyor, Perşembe Rotası, 6 Ağustos 2010, http://www.persemberotasi.com/2010/08/5-sira-gerileyen-eregli-koster-dopingi-istiyor/50

Tersaneden sadece 14’ü bitti, Perşembe Rotası, 26 Ağustos 2010,  http://www.persemberotasi.com/2010/08/50-tersaneden-sadece-14%E2%80%99u-bitti/

Türk Gemi Sanayi şişirildi, Perşembe Rotası, 11 Ekim 2010, http://www.persemberotasi.com/2010/10/turk-gemi-insa-sanayi-sisirildi-2/

Tersane sayısı beşe düşürülecek, Perşembe Rotası, 3 Şubat 2011, http://www.persemberotasi.com/2011/02/tersane-sayisi-5%E2%80%99e-dusurulecek/

Türkiye’de bir İlk: Yalova Gemi İhtisas Organize Sanayi Bölgesi, Doğan Haber Ajansı, 26 Şubat 2011, http://www.dha.com.tr/haberdetay.asp?Newsid=144791

GİSBİR Hastanesi Açıldı, Dok-Gemi-İş resmi websitesi, Haberler, 4  Nisan 2011, http://www.dokgemiis.com/default.asp?m_id=2§ion_id=37&c_id=501&lang=&title=HABERLER%20/%20G%DDSB%DDR%20HASTANES%DD%20A%C7ILDI

Filika Kazasının Dosyası Kaybolu, Milliyet, 6 Mayıs 2011, http://gundem.milliyet.com.tr/filika-kazasinin-dosyasi-kayboldu/gundem/gundemdetay/07.05.2011/1387120/default.htm

Gemi inşaya yabancı damat, 1 Temmuz 2011, Perşembe Rotası, s. 8. (Dünya Gazetesi basılı eki)

7 Ağustos 2011,  asliodman@gmail.com


PASAJ

Aslı Odman

...30 ila 35.000 işçi çalıştığından bahsediliyor, çok bu konuda kurumların ürettiği rakamlar birbiri ile çelişkili ama 30 – 35.000 rakamı  en doğru rakam herhalde.  Homojen bir işçi kesiminden bahsetmiyoruz, bayağı bir katmanlaşmış, hem ücretler açısından hem vasıf açısından hem de güvence açısından. Yani aşağı yukarı bu mesele ile ilgilenen herkes biliyordur, % 10 ila % 20 ‘ dır tersanelerin kendi kadrosuna aldığı işçi sayısı, daha kıymetli, makine parkının kıymetli parçalarının, işte vinçlerin, forkliftlerin emanet edildiği işçilerdir bunlar. Güvenceli kesimi oluşturuyorlar. İşin büyük bir kısmını ise işte % 80’i oluşturan- bu rakamları bir sosyal bilimci olarak 80 – 90 kafadan atıyormuşum gibi oluyor, hoşuma da gitmiyor vermek ama, gerçekten bu konuda sektörün kendi kurumlarının bile kesin bir araştırması rakamı yok- çok da akışkan, müthiş bir sirkülasyonla çalışan taşeron işçileri oluşturuyor. Taşeron işçileri de homojen bir kitle olarak düşünemeyiz, 1.000 ila 1.500 taşeron şirket var nihayetinde... İşte  yüzden zaten her zaman oradaki tersane sahiplerinin işçi sağlığı konusunda hem mali gücü hem de sorumluluğu olduğunu söylüyoruz.  ‘Ölümlü kazaları taşeronlar yaratıyor ve taşeronluk sistemi yaratıyor’ demek yalnızca son kademeyi görmek, zincirin sol halkasını görmek doğru değil tabi. Bir adım sonra taşeronda çalıştırılan işçilere de ‘eğitimsizlikten öldüler’ deniyor ki bu adil değil tabi, bu mağdurları mağduriyetleri için sorumlu tutmak oluyor. Zaten olması gereken eğitim ne ki: Yok eğitim denen şey de müthiş bir sirkülasyona tabi. Sirkülasyon derken şunu diyorum, somut bir örnek vereyim oradan da işçi sağlığı işçi güvenliği bilincine bağlamaya çalışayım. Mesela ortalama 5 senedir tersanede çalışan bir işçi en azından 10 tane taşeron şirket değiştirmiştir, bazen hani 10 senedir çalışıp 60 tane değiştirene de rastladık, böyle bir sirkülasyon var. Eğitim denen şey, tuttuğu yerden öpen, 45 – 1 saatlik CD ‘ ler.Kanunen mecbur tutulduğu için işçilerin çoğu zaman dalga geçtiği bu göstermelik işler yapılıyor. Yapılanlar ne içerik, ne de pedagojik olarak işçiye ulaşacak, onu güçlendirip, bilinçlendireceğe benzemiyor. Zeminleri somut pratikte ve güncel değil. Yani tabi şunu hep öncelemek istiyorum ben, hani eğitim meselesini konuşmadan önce işyerinin arz ettiği tehlikeleri yani güvencesiz iş ortamını ve çalışma koşullarını konuşmak gerekiyor. Çünkü balık baştan kokuyor.  Bunun üzerine gitmek gerekiyor. Yani siz fiili çalışma koşullarını anlamaya ve işyerindeki tehlikeleri gidermeye yönelik uzun vadede plan yapmadığınız zaman isterseniz sabahtan akşama kadar işçilere eğitim verseniz de, göstermelik kalacaktır. İşveren sorumluluğu ilk konuşulması gereken noktadır bu yüzden.

Aslı Odman: İstanbul Bilgi Üniversitesi Tarih Bölümü’nde Araştırma Görevlisi ve İstanbul İşçi Sağlığı ve Güvenliği Meclisi Mensubu.
Araştırma Alanı: Endüstri ve Kent Tarihi ve Sosyolojisi

" /> Tuzla Tersaneler Bölgesi: İstanbul’un Doğu Cephesi’nde ne değişti, ne değişmedi? - Aslı Odman - İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi

Tuzla Tersaneler Bölgesi: İstanbul’un Doğu Cephesi’nde ne değişti, ne değişmedi? - Aslı Odman

Yazarımız Aslı Odman'ın kaleme aldığı bu yazı Eylül ayında ‘Testi Kırılmadan. İş Sağlığı ve Güvenliğinde Koruyucu - Önleyici Yaklaşım’ , Editör: Çiğdem Vatansever, Ali Rıza Tiryaki ve Cem Melikoğlu’, Yeni Güven: İstanbul (2011) adlı kitapta yayınlanacaktır.